Νευροδιεγέρτες DBS, η επανάσταση στην νόσο Πάρκινσον
Νευροδιεγέρτες DBS: Ιστορική αναδρομή
Η ηλεκτρική διέγερση του εγκεφάλου με εμφύτευση ηλεκτροδίου, ήταν το δεύτερο σημαντικότερο ορόσημο στην ιστορία της αντιμετώπισης της νόσου του Πάρκινσον. Πρώτο αποτέλεσε η ανακάλυψη της λεβοντόπα το 1967 από τον Έλληνα ιατρό Γεώργιο Κοτζιά. Η πρώτη επέμβαση εμφύτευσης έγινε το 1987 από την ομάδα του Alim Benabid στην Γαλλία για τον ιδιοπαθή τρόμο και το 1998 πήρε έγκριση για την νόσο Πάρκινσον. Ακολούθησε η τελειοποίηση της τεχνικής από τους Γάλλους νευροεπιστήμονες και σήμερα η επέμβαση αυτή αποτελεί ρουτίνα. Είναι μέθοδος εκλογής για ασθενείς με νόσο του πάρκινσον που έχουν φτάσει στο στάδιο των κινητικών διακυμάνσεων και ηλικία κάτω των 70 ετών. Εξαφανίζει την κινητική αναπηρία και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών αυτών. Το 2010 περισσότεροι από 75.000 ασθενείς έφεραν νευροδιεγέρτες DBS παγκοσμίως.
Η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (Deep Brain Stimulation – DBS), ή νευροδιέγερση DBS όπως απλά ονομάζεται, απαιτεί μια έμπειρη εξειδικευμένη ομάδα νευροεπιστημόνων. Αυτή θα επιλέξει να τον κατάλληλο ασθενή και μετεγχειρητικά θα ρυθμίσει υπομονετικά και μεθοδικά. Έτσι, θα δώσει τα εντυπωσιακά αποτελέσματα που αναφέρονται διεθνώς στις μελέτες που θα αναφέρουμε.
Όπως σε όλα τα κέντρα του εξωτερικού έτσι και στο δικό μας κέντρο, η ομάδα συντονίζεται από νευρολόγο με εξειδίκευση στην μέθοδο αυτή. Η διεπιστημονική ομάδα περιλαμβάνει επίσης κλινικό νευροψυχολόγο, νευροχειρουργό και αναισθησιολόγο. Ο προεγχειρητικός έλεγχος γίνεται στην Αθήνα. Οι επεμβάσεις γίνονται σε συνεργαζόμενα ιδιωτικά και δημόσια νοσοκομεία της Αττικής και της υπόλοιπης Ελλάδας ώστε να εξασφαλίζεται μια γρήγορη διεκπεραίωση.
Τι είναι οι νευροδιεγέρτες DBS (Deep Brain Stimulation);
Είναι μια συσκευή που μοιάζει με βηματοδότη. Αποτελείται από τον νευροδιεγέρτη (μπαταρία και ηλεκτρικό κύκλωμα-chip), που εμφυτεύεται στο θωρακικό τοίχωμα, και το ηλεκτρόδιο διέγερσης, που καταλήγει κάτω από το δέρμα στον εγκέφαλο, στον πυρήνα που έχουμε επιλέξει να διεγείρουμε. Συνήθως στην νόσο του πάρκινσον επιλέγουμε τον υποθαλαμικό πυρήνα STN ή την ωχρά σφαίρα GPi. Ο πρώτος είναι ένας μικρός πυρήνας μέγιστου μήκους περίπου 5,9 χιλιοστών, που τοπογραφικά βρίσκεται στις κεντρικές περιοχές του εγκεφάλου. Κάθε άνθρωπος έχει δύο πυρήνες έναν δεξιά και έναν αριστερά για των έλεγχο των αντίστοιχων περιοχών του σώματος.
Στην Πάρκινσον γνωρίζουμε ότι δυσλειτουργεί το κύκλωμα των βασικών γαγγλίων, μέρος του οποίου είναι ο STN και ο GPi. Με τον νευροδιεγέρτη, επαναφέρουμε το κύκλωμα των βασικών γαγγλίων σε μια πιο φυσιολογική κατάσταση, διεγείροντας τα νευρικά κύτταρα μέσω του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου της ηλεκτρικής διέγερσης.
Πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν οι νευροδιεγέρτες DBS
Η εμπειρία μας από την τοποθέτηση νευροδιεγερτών, μας έχει οδηγήσει στην εξαγωγή μερικών αληθινών συμπερασμάτων. Αυτά αφορούν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχει αυτή η μέθοδος σε σχέση με τις άλλες που προτείνονται για την αντιμετώπιση ασθενών στο στάδιο των κινητικών διακυμάνσεων. Συγκεκριμένα μερικά από τα πρακτικά οφέλη της μεθόδου είναι τα εξής:
- Μειώνει την κινητική αναπηρία και βελτιώνει την ποιότητα ζωής. Ο ασθενής ζει μια ζωή απείρως καλύτερη σε σχέση με αυτή που θα ζούσε αν δεν έκανε την επέμβαση, με απουσία ψυχικών νοσημάτων ή σοβαρής άνοιας. Είναι ανεξάρτητος και λειτουργικός, χωρίς σοβαρή δυσκολία στις καθημερινές δραστηριότητες εξαιτίας της νόσου.
- Είναι μια αναστρέψιμη μέθοδος. Αυτό σημαίνει ότι μπορείς να κλείσεις και να ανοίξεις τον νευροδιεγέρτη όποια στιγμή το επιθυμείς. Αυτό γίνεται με μια εξωτερική συσκευή που έχει μαζί του ο ασθενής.
- Είναι ελάχιστα επεμβατική μέθοδος. Προκαλείται ελάχιστος τραυματισμός στον εγκεφαλικό ιστό γιατί χρησιμοποιούνται τελευταίας τεχνολογίας υλικά και μέθοδοι (στερεοτακτικό πλαίσιο, λογισμικό με χάρτες εγκεφαλικού παρεγχύματος, σύστημα καταγραφής δυναμικών MER).
- Ο διεγέρτης είναι κάτω από το δέρμα και προσφέρει μεγάλη ανεξαρτησία στις κινήσεις. Χαρακτηριστικό είναι ότι επιτρέπεται να κάνεις μπάνιο στην θάλασσα ή σκι στο βουνό μόλις τρεις μήνες μετά την επέμβαση. Μπορεί να σας φαίνεται ακατόρθωτο, αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα για έναν ασθενή που φέρει νευροδιεγέρτη.
- Με τον νευροδιεγέρτη μπορούμε να προγραμματίσουμε και διεγείρουμε διαφορετικά την δεξιά από την αριστερή πλευρά του ασθενούς. Αυτό είναι πολύ χρήσιμο γιατί όπως γνωρίζετε στην νόσο πάρκινσον υπάρχει διαφορετική βαρύτητα στα συμπτώματα σε κάθε πλευρά. Συνεπώς υπάρχουν και διαφορετικές ανάγκες στην αγωγή. Αν η μια πλευρά είναι περισσότερο επιβαρυμένη από την άλλη θα χρειάζεται περισσότερο φάρμακο. Όταν το δώσουμε, αυτή θα βελτιωθεί μεν σημαντικά, ωστόσο η δόση θα είναι υπερβολική στην λιγότερο επιβαρυμένη πλευρά. Αυτό θα της προκαλέσει υπερκινησία και δυστονία! Με τον νευροδιεγέρτη όμως θα διεγείρουμε όσο ακριβώς χρειάζεται την κάθε μεριά χωρίς να προκαλέσουμε υπερκινησία.
- Τους επόμενους μήνες από την επέμβαση θα μειωθεί η αγωγή από το στόμα έως 58% εφόσον η επέμβαση γίνει στο σωστό στάδιο νόσου. Αυτό σημαίνει ότι τα φάρμακα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά αν η νόσος εξελιχθεί σε σημείο που η νευροδιέγερση δεν μπορεί να ελέγξει από μόνη της πλήρως τα συμπτώματα.
- Η μπαταρία του νευροδιεγέρτη διαρκεί έως και δέκα έτη. Τότε θα χρειαστεί να αφαιρεθεί από το θωρακικό τοίχωμα και να αντικατασταθεί, ενώ δεν απαιτείται η αλλαγή των ηλεκτροδίων.
- Ο ασθενής επισκέπτεται τον νευρολόγο σε πολύ αραιά διαστήματα μετά τον προγραμματισμό και τελική ρύθμιση.
Πόσο αποτελεσματικοί είναι νευροδιεγέρτες DBS;
Πολλοί υποψήφιοι για εμφύτευση ασθενείς μας ρωτάνε τι ποσοστό επιτυχίας θα έχει αυτή η επέμβαση στην αντιμετώπιση της νόσου Πάρκινσον. Το αναμενόμενο ποσοστό βελτίωσης μετά την εμφύτευση του νευροδιεγέρτη είναι εξατομικευμένο και αντικατοπτρίζεται στην δοκιμασία LDOPA (LDOPA TEST). Δηλαδή μετά την εμφύτευση του νευροδιεγέρτη, την βέλτιστη ρύθμιση των παραμέτρων του και της φαρμακευτικής αγωγής στην μετεγχειρητική περίοδο, αναμένεται βελτίωση της κινητικής κατάστασης σε επίπεδα ανάλογα με αυτά του LDOPA test. Συνήθως τα ποσοστά αυτά στο δικό μας κέντρο κυμαίνονται από 70-90% και αποτελεί το ποσοστό επιτυχίας της επέμβασης.
Αυτό σημαίνει ότι για να πούμε σε έναν συγκεκριμένο ασθενή το ποσοστό επιτυχίας που θα έχει η επέμβαση θα πρέπει να κάνει την δοκιμασία LDOPA (LDOPA TEST). Ωστόσο για να έχετε μια εικόνα των αποτελεσμάτων, μπορούμε να πούμε ότι μετά την εμφύτευση ο ασθενής θα είναι όσο καλά λειτουργικός είναι τώρα κάποιες ώρες στο καλύτερό του ON. Η μόνη διαφορά είναι ότι έτσι λειτουργικός θα είναι μετά την επέμβαση όλη την διάρκεια της ημέρας.
Πέραν από αυτά, υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία όπου μελετήθηκαν τα αποτελέσματα σε διαφορετικές ομάδες πληθυσμού όσον αφορά την ηλικία και το στάδιο της νόσου. Από αυτή μπορούμε επιγραμματικά να πούμε ότι:
Η νευροδιέγερση:
- Μειώνει την κινητική αναπηρία
- Βελτιώνει την ποιότητα ζωής
- Η διάρκεια των αποτελεσμάτων αυτών είναι τουλάχιστον τα δέκα έτη.
Σε μελέτες που αναλύονται στο φάνηκε ότι:
- Οι καθημερινές δραστηριότητες βελτιώθηκαν κατά 60%
- Οι κινητική κατάσταση βελτιώθηκε κατά 73%
- Οι κινητικές διακυμάνσεις μειώθηκαν κατά 67%
- Η συνολική δόση της λεβοντοπα μειώθηκε κατά 58%
Ο Δρ. Ζήκος Παναγιώτης είναι εξειδικευμένος Νευρολόγος, με πολυετή εμπειρία στην επεμβατική αντιμετώπιση της νόσου Πάρκινσον. Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του άμεσα αν ενδιαφέρεστε για νευροδιέγερση DBS ή για οποιαδήποτε άλλη ανάγκη σας.
